ორგანიზაცია აირექს-მა მედიის მდგრადობის ინდექსი (Media Sustainability Index) გამოაქვეყნა. საქართველოში არსებულ სიტუაციაზე და კვლევის ზოგად მიზნებზე აირექსის ვიცე პრეზიდენტს ალექსანდერ დარდელის ვესაუბრეთ:
ამერიკის ხმა: რა არის აირექსის (IREX) მედიის მდგრადობის ბოლო კვლევის მიზნები, ზოგადად?
ალექსანდერ დარდელი: გმადლობთ მოწვევისთვის. აირექსი მედიის მდგრადობის კვლევას აღმოსავლეთი ევროპისა და შუა აზიის 22 ქვეყანაში15 წელია აწარმოებს. ჩვენი კვლევა პერიოდულად სხვა რეგიონებსაც ფარავს. ჩვენ მედია სისტემებისა და მედია გარემოს ეფექტურობასა და მდგრადობას ვზომავთ. კვლევა მრავალმხრივ მნიშვნელოვანია და ის მედიაპროფესიონალებს, ინსტიტუციებსა და მთავრობებს არსებული სირთულეების გამოაშკარავებაში ეხმარება, რათა საჭირო მიმართულებები უკეთ დაფინანსდეს. ასევე, ვცდილობთ მედიაში არსებული ვითარების შესახებ ინფორმირებულობის გაზრდას.
ამერიკის ხმა: საქართველოსთან დაკავშირებით, უფრო კონკრეტულად-რა გამოწვევები და განვითარებები შეინიშნება ბოლო კვლევის შემდეგ?
ალექსანდრ დარდელი: საქართველო რეგიონის ნაწილია და აქაც რეგიონისთვის დამახასიათებელ ტენდენციებს ვხედავთ. ერთ-ერთი, ეგრეთ წოდებული, მეგატენდენციაა თვითცენზურა, რომელსაც ჟურნალისტები სპონსორების, მთავრობისა და სხვა დაინტერესებული მხარეების საამებლად მიმართავენ. თვითცენზურას ვაწყდებით ევროკავშირის ზოგიერთ ქვეყანაშიც კი. კიდევ ერთი შემაშფეთებელი ტენდენციაა რუსული პროპაგანდის მომძლავრება. ჩვენ მედიაში არსებულ ვითარებას ხუთ კატეგორიაში ვზომავთ: სიტყვის თავისუფლება, ჟურნალისტიკის ხარისხი, პლურალიზმი, მედიაში დემოკრატიული ინსტიტუტების მხარდაჭერა და ფინანსური გარემო. აღსანიშნავია, რომ საქართველოში სიტყვის თავისუფლების მხრივ სტაბილურად მდგრადი გარემოა, თუმცა ის ბუფერული შრე, რომელმაც მედია მთავრობის ზეწოლისგან უნდა დაიცვას, საკმაოდ მყიფეა. საქართველოში სტაბილური ვითარებაა ჟურნალისტებისაგან დემოკრატიული ინსტიტუტების მხარდაჭერის საქმეშიც, თუმცა მთავრობის ზეწოლას, უპირატესობის მოპოვების მიზნით, ფინანსური კუთხით ჩარევის ჩათვლით ვხვდებით. საქართველოში საფრთხის ქვეშაა ჟურნალისტური და სარედაქციო პროფესიონალიზმიც.
ამერიკის ხმა: რუსეთის მზარდ პროპაგანდას რა როლი უკავია ამ დინამიკაში-საქართველოსა და რეგიონში?
ალექსანდრ დარდელი: საქართველო პატარა ქვეყანაა, მისი ტერიტორიის ნაწილს რუსეთია კონტროლებს. ამასთან, რუსეთი კარგად აფინანსებს მის დეზინფორმაციულ არხებს. რუსეთისაგან განსხვავებით, საქართველოს პატარა სარეკლამო ბაზარი აქვს. მის ჟურნალისტებს არცკი შეუძლიათ ქვეყნის ზოგიერთ რეგიონში ჩასვლა. საქართველოს რუსული პროპაგანდის საფრთხე ემუქრება, განსაკუთრებით ეთნიკურად არაქართულ მოსახლეობაში, რომელსაც ინფორმაცია რუსულენოვანი წყაროების გარდა, არსაიდან მიეწოდება. ეს პრობლემაა, მაგრამ რუსულ პროპაგანდას ჩვენ ვერ ვიკვლევთ.
ამერიკის ხმა: საქართველოში მიმდინარე მოვლენებზე და არსებულ ვითარებაზე კვლევებს და გამოკითხვის შედეგებს უცხოური ორგანიზაციები თითქმის ყოველ კვირა აქვყნებენ. მოსახლეობის სხვადასხვა სეგმენტში, მთავრობასა და პოლიტიკურ ძალებში განწყობა არაერთგვაროვანი და ხშირად კრიტიკულია. როგორ უნდა გაიზარდოს ნდობა ამ კვლევებში და რას ურჩევდით ქართველებს?
ალექსანდერ დარდელი: რეგიონში უცხოური კვლევებისადმი სკეპტიციზმი ჭარბობს. საქართველოშიც, ალბათ, ამ ტენდენციის გაგრრძელებას ვხვდებით. სკეპტიციზმს ყველაზე კარგად განათლება უშველის. ჩვეულებრივი ადამიანები, სამოქალაქო საზოგადოება, ჟურნალისტები შესაფერისი უნარებითა და ცოდნით უნდა აღიჭურვონ და მეტად წარმოაჩინონ ვითარების არსი და კვლევების მიზანი.
